فوبیای یک ترس غیر واقعی یا شدید از یک موقعیت، شی یا محیط خاص است. این ترس‌ها پایدار هستند و باعث می‌شوند افراد مبتلا به فوبیا از موقعیت‌هایی که ممکن است در معرض آن قرار بگیرند اجتناب کنند. به عنوان مثال، فرد ممکن است فوبیا از ملاقات های پزشکی یا دندانپزشکی، ارتفاع، پرواز، آسانسور یا عنکبوت داشته باشد. خوب است که بدانید فوبیا در مجموعه اختلالات اضطرابی قرار می‌گیرد.

راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی (5-DSM)، فوبیاها را به پنج دسته کلی تقسیم می کند:

1. حیوانات، مانند ترس از عنکبوت، سگ یا حشرات.
2. محیط طبیعی، مانند ترس از ارتفاعات یا رعد و برق.
3. خون، جراحت، و تزریق، مانند ترس از سوزن یا اقدامات پزشکی.
4. موقعیتی، مانند ترس از پرواز یا سوار شدن در آسانسور.
5. دیگران، مانند ترس از استفراغ یا خفگی.

 

افراد مبتلا به فوبیا اغلب می دانند که اضطراب آنها با خطری که توسط شی یا موقعیت ایجاد می شود، تناسب ندارد. با این وجود، فوبیا می تواند باعث اضطراب شدید و حتی حملات پانیک در فردی شود که با موقعیت یا شی ای که از آن می ترسد مواجه می شود. فوبیاها می توانند در هر سنی ظاهر شوند، اما معمولاً در دوران کودکی یا نوجوانی شروع می شوند و علائم می توانند مادام العمر باشند. بر اساس DSM-5، این وضعیت در زنان دو برابر بیشتر از مردان رخ می دهد. حدود 75 درصد از افراد مبتلا به فوبیا بیش از یک فوبی دارند و یک بیمار متوسط دارای سه فوبی است.

برای تشخیص فوبیا، علائم باید حداقل به مدت شش ماه ادامه داشته باشند و ناشی از اضطراب اجتماعی، اضطراب جدایی، آگورافوبیا (اختلالی اضطرابی است که به هراس و ترس از حضور در مکان‌هایی باز و شلوغ، مانند سینما، مراکز خرید، پایانه‌های ترابری و فرودگاه‌ها و … اشاره دارد.)، اختلال استرس پس از سانحه (PTSD) یا اختلال وسواس فکری-عملی نباشد.

روان شناس در کنار مشاوره درمان ترس و فوبیا، به تشخیص نوع درمان متناسب با اختلال بیمار می پردازد. شناخت نوع درمان در رفع فوبیا و ترس، از اهمیت بالایی برخوردار است. در واقع تشخیص نوع درمان باعث تسریع در روند بهبودی و درمان ماندگار در بیمار می شود. همچنین ممکن است برخی درمان ها برای بعضی از بیماران جوابگو نباشد و علاوه بر عدم درمان بر شدت اختلال نیز بیافزاید.