درمان چاقی با دارو؛ آری یا نه؟ گفت و گوی روابط عمومی رسا با روانپزشک آقای دکتر ساسان امیری در خصوص درمان دارویی چاقی

در کل اصل درمان اختلال چاقی  بر رژیم غذایی ،  ورزش و بهداشت تغذیه ای است اما زندگی در عصر جدید و تنگنای وقت و هزینه و تغییرات شناختی انتظاری باعث گرایش افراد بسمت درمان دارویی شده است .  

امروزه در جهان سه مدل برای درمان اختلال چاقی وجود دارد:  

۱.رژیم غذایی، ورزش و روان درمانی 

۲. دارو درمانی 

۳.جراحی های باریتریک

 درمان دارویی فقط در افراد با BMI>30 یا افراد با BMI>27 با همبودی اختلال جسمی دیگر‌ مثل دیابت و…. توصیه می شود. درمان جراحی هم در افراد با BMI >40 BMI>35 با کوموبیدیتی شامل دیابت و فشار خون و….  بکار می رود. 

 درمان دارویی همراه با درمان غیر دارویی شامل آموزش فرد، اصلاح  انگیزشی و روان درمانی، ایجاد  پذیرش و ذهن آگاهی وتغییرات شناختی و رفتاری از بهترین روش ها در کاهش وزن می باشد.

امیری: اما حتما این دارو ها باید توسط پزشک تجویز بشوند.بجز قرص اورلیستات آن هم در دوز قرص های ۶۰ میلی گرم آن که قابلیت OTC دارد [۱۰/۴،‏ ۳:۲۹ ق.ظ] روانپزشک. آقای دکتر ساسان امیری: اولین قدم ارزیابی بیمار و تعیین فرمولاسیون درمانی بیمار هست با توجه به نوع اختلال فرد درمان های دارویی و غیر دارویی متفاوت است [۱۰/۴،‏ ۳:۳۵ ق.ظ] روانپزشک. آقای دکتر ساسان امیری: بعد از تعیین تشخیص ابتدا درمان غیر دارویی مثل ارزیابی رژیم غذایی و ورزش و اصلاح سبک زندگی و تغذیه ای و نگرش بیمار و سبک ارتباطی شون صورت می گیرد [۱۰/۴،‏ ۳:۴۸ ق.ظ] روانپزشک. آقای دکتر ساسان امیری: افراد براساس BMI 1.زیر ۱۸.۵ : وزن شون کمتر از حالت نرمال است ۲. ۱۸.۵ تا ۲۴.۹ وزن نرمال اقدام درمانی لازم نیست ۲۵تا ۲۹.۹ افراد با وزن اضافی فقط نیاز به درمان های غیر دارویی و غیر جراحی مثل آموزش بیمار و اصلاح سبک زندگی و ورزش و رژیم غذایی نیاز دارند 3. ۳۰ تا ۳۴.۹ معادل چاقی خفیف است درمان دارویی و غیر دارویی کاربرد دارد ۴. ۳۵ تا ۳۹.۹ ، درمان غیر دارویی و دارویی و در افراد با کوموبیدیتی دیابت یا فشار خون و…. جراحی هم کاربرد دارد 5. BMI>40 مداخلات جراحی و غیر دارویی مانند رژیم غذایی و ورزش و اصلاح سبک زندگی و…..کاربرد دارد [۱۰/۴،‏ ۳:۵۰ ق.ظ] روانپزشک. آقای دکتر ساسان امیری: داخل این جدول شدت چاقی براساس BMI تعیین می شود و نوع درمان تعیین می شود [۱۰/۴،‏ ۳:۵۰ ق.ظ] روانپزشک. آقای دکتر ساسان امیری: در همه درجات چاقی درمان های غیر دارویی و غیر جراحی خط اول درمان هستند [۱۰/۴،‏ ۳:۵۸ ق.ظ] روانپزشک. آقای دکتر ساسان امیری: عوارض لیراگلوتاید: تومور تیرویید t cell افزایش ضربان قلب بیماری کلیوی هایپو گلاسمی پانکراتیت افکار خودکشی [۱۰/۴،‏ ۴:۰۰ ق.ظ] روانپزشک. آقای دکتر ساسان امیری: عوارض فنترامین: ۱. خشکی دهان ۲.بی خوابی ۳. اضطراب 4. افزایش ضربان قلب 5. برای افراد با بیماری قلبی توصیه نمی شود [۱۰/۴،‏ ۴:۰۱ ق.ظ] روانپزشک. آقای دکتر ساسان امیری: نالتروکس و بوپروپیون عوارض : ۱.تهوع ۲.تداخل دارویی با داروهای مهارکننده‌ MAO و SSRI [۱۰/۴،‏ ۴:۰۴ ق.ظ] روانپزشک. آقای دکتر ساسان امیری: فنترامین و توپیرامات: ۱. پاراستزی 2. سیاهی رفتن چشم و سنکوپ 3. تغییر چشایی 4. بی خوابی 5. یبوست 6. دهان خشک 7. افکار خودکشی 8. اختلالات خواب [۱۰/۴،‏ ۴:۱۰ ق.ظ] روانپزشک. آقای دکتر ساسان امیری: سمی گلوتاید : ۱.تهوع ۲.افت شدید قند خون ۳. استفراغ 4. درد شکم 5. سردرد 6. بیماری های هپاتوبیلاری مثل سنگ کیسه صفرا و التهاب کیسه صفرا 7. بیماری کلیوی 8. بیماری تیروییدی ، در افراد با سابقه کارسینوما تیرویید در خودشان یا خانواده شأن نباید تجویز بشود [۱۰/۴،‏ ۴:۱۳ ق.ظ] مصرف دارو  در دروان شیردهی و بارداری حتما  باید  با  نظر روانپزشک متخصص باشد.

توجه به تداخل های دارویی هم بسیار مهم است.  

سازمان غذا و داروی آمریکا، فرآورده تزریقی Wegovy یا سماگلوتاید (2.4 میلی گرم یک بار در هفته) را برای مدیریت مزمن وزن در بزرگسالان مبتلا به چاقی یا اضافه وزن با حداقل یک بیماری مرتبط با وزن (مانند فشار خون بالا، دیابت نوع 2 یا کلسترول بالا)، تایید کرده است.

این فراورده زیر پوستی اولین داروی تایید شده برای مدیریت مزمن وزن در بزرگسالان مبتلا به چاقی عمومی یا اضافه وزن از سال 2014 است. این دارو برای مدیریت مزمن وزن در بیماران با شاخص توده بدنی ۳۰ کیلوگرم بر متر مربع است. 

علاوه بر این، در بیماران با شاخص توده بدنی ۲۷ کیلوگرم بر متر مربع که حداقل یک بیماری مرتبط با وزن دارند نیز به کار می‌رود.

 چاقی یا اضافه وزن یک مسئله جدی است که با افزایش خطر مرگ‌ و میر به دلیل بیماری‌هایی از جمله بیماری‌های قلبی، سکته مغزی و دیابت همراه است و با افزایش خطر ابتلا به انواع خاصی از سرطان نیز مرتبط است.

کاهش 5٪ تا 10٪ از وزن بدن از طریق رژیم غذایی و ورزش با کاهش خطر بیماری های قلبی-عروقی در بیماران بزرگسال مبتلا به چاقی یا اضافه وزن همراه است. Wegovy با تقلید از هورمونی به نام پپتید شبه گلوکاگون (GLP1)، مناطقی از مغز را که اشتها و مصرف غذا را تنظیم می کنند، هدف قرار می دهد. برای کاهش عوارض گوارشی، دوز دارو باید به تدریج طی 16 تا 20 هفته به 4/2 میلی گرم در هفته افزایش یابد. Wegovy نباید در ترکیب با سایر محصولات حاوی سماگلوتید، سایر آگونیست‌های گیرنده‌های GLP-1 یا سایر محصولات کاهش وزن، از جمله داروهای نسخه‌ای، داروهای بدون نسخه یا محصولات گیاهی استفاده شود.

ایمنی و اثربخشی Wegovy در چهار آزمایش 68 هفته ای مورد بررسی قرار گرفت. سه آزمایش تصادفی، دو سو کور، کنترل شده با دارونما (شامل 16 هفته افزایش دوز) و یک آزمایش دو سو کور، کنترل شده با دارونما که در آن بیمارانی که Wegovy را دریافت می کردند یا به درمان ادامه می دادند یا به گروه دریافت کننده دارونما منتقل می شدند. در این چهار مطالعه بیش از 2600 بیمار تا 68 هفته Wegovy و بیش از 1500 بیمار دارونما دریافت کردند. 

 در بزرگترین آزمایش این مطالعه بزرگسالان فاقد دیابت وارد شدند که میانگین سنی آن‌ها در شروع آزمایش 46 سال بود و 74٪ بیماران زن بودند. میانگین وزن بدن 231 پوند (105 کیلوگرم) و BMI متوسط 38 کیلوگرم بر مترمربع بود. افرادی که Wegovy دریافت کردند در مقایسه با افرادی که دارونما دریافت کردند به طور متوسط 12.4٪ از وزن اولیه خود را از دست دادند. در یک آزمایش دیگر، بزرگسالان مبتلا به دیابت نوع 2 وارد شدند. میانگین سنی 55 سال و 51٪ زن بودند. میانگین وزن بدن 220 پوند (100 کیلوگرم) و BMI متوسط 36 کیلوگرم بر مترمربع بود. در این آزمایش، افرادی که Wegovy دریافت کردند 6.2٪ از وزن اولیه بدن خود را در مقایسه با افرادی که دارونما دریافت کردند، از دست دادند.

 شایعترین عوارض جانبی Wegovy شامل تهوع، اسهال، استفراغ، یبوست، درد شکم (معده)، سردرد، خستگی، سوءهاضمه، سرگیجه، اتساع شکم، افت قند خون در بیماران دیابت نوع 2، نفخ شکم، التهاب معده و روده و بیماری ریفلاکس معده – مری می‌باشد.

 بروشور Wegovy شامل یک هشدار مهم برای متخصصان و بیماران در مورد خطر احتمالی تومورهای سلول C تیروئید است. Wegovy نباید در بیمارانی که سابقه فردی یا خانوادگی کارسینومای تیروئید مدولار دارند یا در بیمارانی که از سندرم نادر نئوپلازی غدد درون ریز چندگانه نوع 2 (MEN2) رنج می‌برند، استفاده شود. Wegovy را نباید در بیمارانی که سابقه واکنش آلرژیک شدید به سماگلوتید یا سایر اجزای Wegovy دارند استفاده کرد. 

 در صورت مشکوک شدن به واکنش آلرژیک شدید، بیماران باید فوراً Wegovy را متوقف کرده و از پزشک کمک بگیرند. Wegovy همچنین حاوی هشدارهایی در مورد التهاب لوزالمعده (پانکراتیت)، مشکلات کیسه صفرا (از جمله سنگ صفرا)، کاهش قند خون، آسیب حاد کلیه، رتینوپاتی دیابتی (آسیب به شبکیه چشم)، افزایش ضربان قلب و افکار خودکشی است. اگر بیماران علائم پانکراتیت یا سنگ صفرا را دارند، باید با پزشک مشورت کنند.  

 در صورت استفاده از Wegovy همراه با انسولین یا هر دارویی که باعث تحریک ترشح انسولین می شود، بیماران باید پزشک خود را در جریان بگذارند. فرم تزریقی 1 میلی گرم سماگلوتید (Ozempic) اولین بار به عنوان درمانی برای دیابت نوع 2 در سال 2017 تأییدیه FDA را دریافت کرد.  

همچنین اهم داروهای موثر در کاهش وزن به قرار زیر است که مجدد تاکید می گردد هر گونه مصرف دارو با مشورت روانپزشک باشد.

در این مسیر دپارتمان درمان دارویی چاقی در پلی کلینیک سلامت روان رسا متعلق به سازمان جهاد علوم پزشکی تهران  در کنار و یاریگر شماست.